“Dijital Çağda Yeşil Teknolojiler ve Akıllı Şehirler” temasıyla düzenlenen zirveye, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Türkmenistan Cumhurbaşkanı Gurbangulu Berdimuhamedov, Macaristan Başbakanı Viktor Orban ve Türk Konseyi Genel Sekreteri Baghdad Amreyev katıldı.
- Zirve toplantısında konseyin adı “Türk Devletleri Teşkilatı” olarak değiştirildi ve teşkilatın gelecek perspektifini çizen Türk Dünyası 2040 Vizyonu Belgesi kabul edildi.
Türk Devletleri Teşkilatı hakkında
Türk Devletleri Teşkilatı, ‘Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (Türk Konseyi) adıyla’ Türk dili konuşan ülkeler arasında kapsamlı işbirliğini teşvik etmek amacı ile uluslararası bir örgüt olarak 2009 yılında kurulmuştur.
Ekim 2019’da Bakü’de gerçekleştirilen 7. Zirve sırasında Özbekistan, Konsey’e tam üye sıfatıyla katılmıştır. Macaristan ise Eylül 2018’de Kırgızistan’ın Cholpon-Ata şehrinde düzenlenen Türk Konseyi 6. Zirvesi sırasında gözlemci statüsü kazanmıştır.
Türk Konseyi’nin temel belgeleri olan 3 Ekim 2009 tarihli Nahçıvan Anlaşması ve 16 Eylül 2010 tarihli İstanbul Bildirisi’ne göre, TDİK üyesi ülkeler, Birleşmiş Milletler Anlaşması’nın amaçları ve ilkelerinin yanı sıra uluslararası hukukun diğer evrensel olarak tanınan ilkelerini benimsemiştir. Barış ve güvenliğin korunması ile iyi komşuluk ilişkilerinin geliştirilmesine ilişkin uluslararası normlar, Türk Konseyi çatısı altında yürütülecek işbirliğinin zeminini oluşturmaktadır.
Nahçıvan Anlaşmanın önsözünde üye devletler, Birleşmiş Milletler Anlaşması’nın amaç ve ilkelerine bağlılıklarını teyit ederek, Türk Konseyi’nin temel amacını, Türk Dili Konuşan devletler arasında kapsamlı işbirliğini derinleştirmek, bölgesel ve küresel barış ile istikrara katkıda bulunmak olarak tanımlamışlardır. Üye ülkeler ayrıca, demokrasi, insan haklarına saygı, hukukun üstünlüğü ve iyi yönetişim gibi temel ilkelere bağlılıklarını ifade etmişlerdir. Türk Konseyi kapsamındaki işbirliği, üye ülkeler arasındaki ortak tarih, kültür, kimlik ve Türk dili konuşan halkların dil birliğinden kaynaklanan özel dayanışma temelinde inşa edilmektedir.
Örgütün, Nahçıvan Anlaşması’nın 2. Maddesinde ortaya konulan temel amaç ve görevleri şunlardır:
- – Taraflar arasında karşılıklı güvenin güçlendirilmesi;
- – Bölge ve bölge dışında barışın korunması;
- – Dış politika konularında ortak tutumlar benimsenmesi;
- – Uluslararası terörizm, ayrılıkçılık, aşırılık ve sınır ötesi suçlarla mücadele için eylemlerin koordine edilmesi;
- – Ortak amaçlarla ilgili her alanda etkili bölgesel ve ikili işbirliğinin geliştirilmesi;
- – Ticaret ve yatırım için uygun koşulların yaratılması;
- – Kapsamlı ve dengeli bir ekonomik büyüme, sosyal ve kültürel gelişimin amaçlanması;
- – Hukukun üstünlüğünün sağlanması, iyi yönetim ve insan haklarının korunması konularının tartışılması;
- – Bilim, teknoloji, eğitim ve kültür alanlarında etkileşimin genişletilmesi;
- – Kitle iletişim araçlarıyla etkileşimin ve daha yoğun bir iletişimin teşvik edilmesi;
- – Hukuki konularda bilgi değişimi ve adli işbirliğinin teşvik edilmesi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan‘ın ev sahipliğinde, “Yeşil Teknolojiler ve Dijital Çağda Akıllı Şehirler” temasıyla Demokrasi ve Özgürlükler Adası’nda gerçekleştirilen Türk Konseyi Devlet Başkanları 8. Zirvesi‘nin ardından ortak bildiri yayınlandı.
Bildiride, Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyinin adının “Türk Devletleri Teşkilatı” olarak değiştirildiği belirtildi.
Kazakistan’ın Kurucu Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından başlatılan “Türk Dünyası 2040 Vizyonu”nun, Türk Devletleri’nin ortak çıkarlarının bulunduğu muhtelif alanlarda geleceğe dönük iş birliğine rehberlik edecek stratejik bir belge olarak kabul edildiği belirtilen bildiride, belgenin uygulanması için “2022-2026 Türk Devletleri Teşkilatı Stratejik Yol Haritası” hazırlanması talimatı verildiği ifade edildi.
Türkmenistan, gözlemci ülke olarak Türk Devletleri Teşkilatına katıldı
Bildiride, Türkmenistan’ın gözlemci ülke olarak Türk Devletleri Teşkilatına katıldığı, bu durumun Türk Devletleri ve halkları arasındaki dayanışma ve iş birliğini geliştirileceği vurgulandı.
Bildiride, Türk Devletleri Teşkilatı Sekretaryası’na tahsis edilen yeni tarihi bina için Türkiye takdir edildi.
Azerbaycan’ın “44 günlük Vatan Muharebesi”ndeki zaferinden ötürü tebrik edildiği bildiride, Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki ilişkilerin normalleşmesi desteklendi.
Bildiride, Kıbrıs sorununda Ada’daki gerçekler temelinde adil, kalıcı, sürdürülebilir ve karşılıklı olarak kabul edilebilir bir çözüme varılması gerektiği vurgulanırken, temel ve eşit hakları güvence altına alma arzusunu taşıyan Kıbrıs Türk halkıyla olan dayanışma ifade edildi.
Kırgız-Tacik sınırındaki duruma barışçıl bir çözüm bulmak için Kırgızistan’ın çabalarının desteklendiği bildiride, Kırgızistan ve Tacikistan arasındaki diyaloğun memnuniyetle karşılandığı belirtilerek, karşılıklı güveni güçlendirmek ve gelecekte çatışmalardan kaçınmak için iki tarafın gerekli adımları atması istendi.
Bildiride, terör, aşırıcılık, bölücülük, ırkçılık, ayrımcılık, yabancı düşmanlığı, İslamofobi ve nefret söyleminin her türüne karşı mücadelede iş birliğini geliştirmeye ve bu alanlarda uluslararası alandaki çabalarda eşgüdüm sağlanmasına karar verildiği belirtildi.
Ekonomik iş birliği
Bildiride, karşılıklı ticaret ve yatırımı kolaylaştırmak için gerekli önlemler alınarak üye devletler arasında elverişli koşullar yaratma amacına bağlı kalındığı ve alınan kararların takibi için ilgili makamlara talimat verildiği kaydedildi.
Üye ve gözlemci devletler arasındaki ticareti, ihracat potansiyelini ve yatırımları artırmak amacıyla Türk Ticaret Evlerinin (TTE) kurulması için çalışma başlatıldığı belirtilen bildiride, “Çeşitli Ekonomik Bölgeler Arasında Bilgi ve Tecrübe Paylaşımı Hakkında Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi Üye Ülkeleri Arasında Mutabakat Zaptı”nın uygulanmasının önemi vurgulandı.
Bildiride, Hazar Geçişli Uluslararası Doğu-Batı Orta Koridoru boyunca taşımacılık işlerini kolaylaştırmak için önemli bir adım olan “Türk Devletleri Teşkilatı Üye Ülkeleri Arasında Uluslararası Kombine Yük Taşımacılığı Anlaşması’nı nihai hale getirme talimatı verildiği belirtildi.
Türkiye’de ve bölgede meydana gelen orman yangınları ve sel gibi çevresel felaketlerden derin üzüntü ve endişe duyulduğu ifade edilen bildiride, Türkiye’nin teklifi üzerine doğal afetlerin etkilerini azaltmak ve iyileşmeye katkıda bulunmak amacıyla ortak arama, kurtarma ve rehabilitasyon çalışmaları yapmak için “Türk Devletleri Teşkilatı Sivil Koruma Mekanizması” adı altında Türk Devletleri Teşkilatı bünyesinde afet müdahale birimi kurulması hususunda çalışmalara başlanması talimatı verildi.
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığına tebrik
Bildiride, 10 Nisan’da Bakü’de gerçekleştirilen Türk Devletleri Teşkilatı Bilgi ve Medyadan Sorumlu Bakanlar Üçüncü Toplantısı’nda alınan sosyal farkındalığı artırmak için medya ve bilgi iş birliğinin güçlendirilmesi kararının desteklendiği belirtildi.
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığının, 22-24 Ekim’de İstanbul’da düzenlenen Uluslararası Medya Forumu’nun başarılı organizasyonundan ötürü tebrik edildiği bildiride, medya platformlarında ve ulusal TV kanalları ile haber ajansları arasındaki iş birliğinin artırılmasının teşvik edildiği kaydedildi.
Bildiride, Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Macaristan tarafından Türk Devletleri Teşkilatı himayesinde Afrika ülkelerine yapılan aşı bağışının memnuniyetle karşılandığı belirtildi.
121 maddenin yer aldığı bildiri Kazakça, Kırgızca, Türkçe, Özbekçe ve Azerbaycan dillerinde imzalandı.
